Theo Luật bảo vệ môi trường 2020:
- Chất ô nhiễm khó phân huỷ là chất ô nhiễm có độc tính cao, khó phân hủy, có khả năng tích lũy sinh học và lan truyền trong môi trường, tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người.
- Chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy là chất ô nhiễm khó phân hủy được quy định trong Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (sau đây gọi là Công ước Stockholm).
POP là chất ô nhiễm hóa học độc hại cao, là mối đe dọa toàn cầu. Các hóa chất đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể biểu thị POP có thể được xem xét đưa vào Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy, một hiệp ước sống hoạt động nhằm loại bỏ việc sản xuất, sử dụng và phát thải POP.
POP là những chất cụ thể:
- Chất ô nhiễm khó phân huỷ là chất ô nhiễm có độc tính cao, khó phân hủy, có khả năng tích lũy sinh học và lan truyền trong môi trường, tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người.
- Chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy là chất ô nhiễm khó phân hủy được quy định trong Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (sau đây gọi là Công ước Stockholm).
POP là chất ô nhiễm hóa học độc hại cao, là mối đe dọa toàn cầu. Các hóa chất đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể biểu thị POP có thể được xem xét đưa vào Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy, một hiệp ước sống hoạt động nhằm loại bỏ việc sản xuất, sử dụng và phát thải POP.
POP là những chất cụ thể:
- Vẫn còn nguyên vẹn trong thời gian đặc biệt dài (nhiều năm);
- Trở nên phân bố rộng rãi khắp môi trường do kết quả của các quá trình tự nhiên liên quan đến đất, nước và đặc biệt nhất là không khí;
- Tích lũy trong các sinh vật sống bao gồm cả con người, và được tìm thấy ở nồng độ cao hơn ở các cấp cao hơn trong chuỗi thức ăn; và
- Độc hại cho cả con người và động vật hoang dã.
Một số POP là thuốc trừ sâu; một số là hóa chất công nghiệp; và một số là sản phẩm phụ được tạo ra không chủ ý được hình thành trong quá trình đốt cháy và công nghiệp hóa chất nhất định. Một số ví dụ về POP là DDT, lindane, PCBs và dioxin.
POP hiện diện rộng rãi trong môi trường ở tất cả các khu vực trên thế giới. Mỗi người đều mang trong cơ thể gánh nặng POP, chủ yếu trong các mô mỡ của họ. Hầu hết cá, chim, động vật có vú và các dạng động vật hoang dã khác cũng bị nhiễm POP.
Các chất POP trong môi trường gây ô nhiễm nguồn cung cấp thực phẩm hàng ngày, đặc biệt là cá, thịt, bơ và pho mát. Khi mọi người ăn thực phẩm bị ô nhiễm POP, các POP sẽ tích tụ trong mô mỡ của họ. POP có khả năng gây hại cho con người và các sinh vật khác ngay cả ở nồng độ thường thấy trong thực phẩm thông thường. Có bằng chứng y tế tốt liên kết các bệnh tật và khuyết tật ở người sau đây với một hoặc nhiều POP:
POP hiện diện rộng rãi trong môi trường ở tất cả các khu vực trên thế giới. Mỗi người đều mang trong cơ thể gánh nặng POP, chủ yếu trong các mô mỡ của họ. Hầu hết cá, chim, động vật có vú và các dạng động vật hoang dã khác cũng bị nhiễm POP.
Các chất POP trong môi trường gây ô nhiễm nguồn cung cấp thực phẩm hàng ngày, đặc biệt là cá, thịt, bơ và pho mát. Khi mọi người ăn thực phẩm bị ô nhiễm POP, các POP sẽ tích tụ trong mô mỡ của họ. POP có khả năng gây hại cho con người và các sinh vật khác ngay cả ở nồng độ thường thấy trong thực phẩm thông thường. Có bằng chứng y tế tốt liên kết các bệnh tật và khuyết tật ở người sau đây với một hoặc nhiều POP:
- Ung thư và khối u bao gồm sarcoma mô mềm, u lympho không Hodgkin, ung thư vú, ung thư tuyến tụy và bệnh bạch cầu khởi phát ở người lớn;
- Rối loạn thần kinh bao gồm rối loạn thiếu tập trung, các vấn đề về hành vi như hung hăng và phạm pháp, khuyết tật học tập và suy giảm trí nhớ;
- Ức chế miễn dịch;
- Rối loạn sinh sản bao gồm tinh trùng bất thường, sẩy thai, đẻ non, nhẹ cân, thay đổi tỷ số giới tính ở con cái, rút ngắn thời gian cho con bú ở bà mẹ cho con bú và rối loạn kinh nguyệt;
- Các bệnh khác bao gồm tăng tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường loại II, lạc nội mạc tử cung, viêm gan và xơ gan.
POP có hại nhất cho thai nhi đang phát triển, gây suy giảm sức khỏe như rối loạn và suy giảm thần kinh, kéo dài trong suốt cuộc đời của đứa trẻ. POP cũng đặc biệt có hại cho trẻ sơ sinh, trẻ em, phụ nữ, người kém dinh dưỡng và một số dân số khác.
Lưu ý: Các bà mẹ vẫn nên tiếp tục cho trẻ bú. Các chất dinh dưỡng quan trọng có trong sữa mẹ cung cấp cho trẻ sơ sinh những lợi ích tích cực mà thường vượt trội hơn các tác động tiêu cực của POPs. Vì vậy, các bà mẹ vẫn được khuyến khích cho con bú trừ khi có hướng dẫn khác của bác sĩ.
Đặc điểm chung của POP
POP tập trung trong cơ thể sống đến mức chúng có thể gây tổn hại đến sức khỏe con người và môi trường. POP gây sát thương ngay cả ở những vùng như Bắc Cực, xa nơi chúng được sử dụng hoặc phát hành. Ngoài ra, chúng có xu hướng tích tụ ở các vùng lạnh hơn và khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, hầu hết và nhiều POP sẽ được thải ngược trở lại các hệ sinh thái.
Theo nguyên tắc chung, POP có một số thuộc tính chung:
Lưu ý: Các bà mẹ vẫn nên tiếp tục cho trẻ bú. Các chất dinh dưỡng quan trọng có trong sữa mẹ cung cấp cho trẻ sơ sinh những lợi ích tích cực mà thường vượt trội hơn các tác động tiêu cực của POPs. Vì vậy, các bà mẹ vẫn được khuyến khích cho con bú trừ khi có hướng dẫn khác của bác sĩ.
Đặc điểm chung của POP
POP tập trung trong cơ thể sống đến mức chúng có thể gây tổn hại đến sức khỏe con người và môi trường. POP gây sát thương ngay cả ở những vùng như Bắc Cực, xa nơi chúng được sử dụng hoặc phát hành. Ngoài ra, chúng có xu hướng tích tụ ở các vùng lạnh hơn và khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, hầu hết và nhiều POP sẽ được thải ngược trở lại các hệ sinh thái.
Theo nguyên tắc chung, POP có một số thuộc tính chung:
- POPs tồn tại lâu dài trong môi trường. Chúng chống lại sự suy thoái hoặc phân hủy thông qua các quá trình vật lý, hóa học hoặc sinh học;
- POP nói chung là bán dễ bay hơi. Chúng bay hơi tương đối chậm nhưng khi bay vào không khí, chúng di chuyển rất xa trên các dòng không khí. Chúng quay trở lại trái đất trong mưa và tuyết ở những khu vực lạnh hơn của địa cầu, dẫn đến tích tụ của chúng ở những vùng như Bắc Cực, cách xa nguồn ban đầu hàng nghìn km;
- POP thường có độ hòa tan trong nước thấp (chúng không dễ hòa tan trong nước) và độ hòa tan trong lipid (chất béo) cao (chúng hòa tan dễ dàng trong chất béo và dầu). Các chất bền vững với các đặc tính này tích tụ sinh học trong các mô mỡ của cơ thể sống. Trong môi trường, nồng độ của các chất này có thể tăng lên theo các yếu tố hàng nghìn hoặc hàng triệu khi chúng di chuyển lên chuỗi thức ăn; và
- POP có khả năng gây thương tích cho con người và các sinh vật khác ngay cả ở nồng độ rất thấp mà hiện nay chúng được tìm thấy trong môi trường, động vật hoang dã và con người. Một số POP với lượng nhỏ bất thường có thể phá vỡ các chức năng sinh học bình thường, bao gồm hoạt động của các hormone tự nhiên và các hóa chất khác, gây ra một loạt các tác động có hại tiềm tàng.
POP rất có hại cho sức khoẻ
Thế giới đã làm gì để ngăn chặn POP?
Các quốc gia đã phê chuẩn Công ước Stockholm, xây dựng các Kế hoạch Thực hiện Quốc gia (NIP) và nhận được hỗ trợ tài chính để thúc đẩy các NIP này. Ngoài ra, các quốc gia có nghĩa vụ báo cáo về những nỗ lực của họ trong việc thực hiện Công ước cho Hội nghị các Bên cũng như cho các nhà tài trợ có liên quan. Để đảm bảo tác động có ý nghĩa làm giảm/loại bỏ phơi nhiễm POP, các tổ chức phi chính phủ cần tham gia và giám sát những nỗ lực này.
Trong suốt năm 2018, Mạng lưới loại bỏ chất ô nhiễm quốc tế IPEN - International Pollutants Elimination Network (PO) đã thực hiện các dự án để điều tra các Kế hoạch thực hiện quốc gia (NIP) và đánh giá xem liệu quốc gia của họ có đạt được tiến bộ trong việc giải quyết các vấn đề POP theo yêu cầu của Công ước Stockholm (SC) hay không.
Nhiệm vụ yêu cầu các IPEN PO phải tham gia với các Đầu mối Quốc gia của Công ước Stockholm của họ, các cơ quan chính phủ thực hiện các hoạt động POP và các ngành có trách nhiệm quản lý POP để xác định xem các vấn đề POPs ưu tiên như tiêu hủy kho dự trữ, sử dụng loại bỏ, các địa điểm bị ô nhiễm và phát triển hàng tồn kho có được giải quyết hay không . Các quốc gia thực hiện đánh giá này bao gồm Argentina, Ấn Độ, Kazakhstan, Macedonia, Nepal, Senegal, Tanzania và Tunisia. Trong hầu hết các trường hợp, các hoạt động bao gồm:
- Đánh giá Kế hoạch Thực hiện Quốc gia bao gồm cập nhật các POP mới;
- Nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua các phương tiện truyền thông, xuất bản các báo cáo, tài liệu quảng cáo, v.v.;
- Đánh giá các khuôn khổ pháp lý quốc gia về POPs;
- Xác định các rào cản đối với việc thực hiện các yêu cầu của Công ước;
- Đánh giá lượng phát thải, giải phóng, kho dự trữ và các điểm nóng
- POPs
- Khả năng tiêu hủy các chất POP;
- Năng lực phân tích để giám sát các POP.
Nguồn: Văn phòng Viện Nghiên cứu sáng chế và Khai thác công nghệ./.
