Ngày 06/9/2019, Viện Nghiên cứu sáng chế và Khai thác công nghệ (Viện SCCN) chủ trì, phối hợp cùng Hội Sáng chế Việt Nam (V.I.A) và Trung tâm Sở hữu Trí tuệ và Chuyển giao Công nghệ ĐHQG-HCM (IPTC), tổ chức hội thảo “Patent Pool – mô hình liên kết thúc đẩy thương mại hoá sáng chế” tại Khách sạn Đại Nam (Tp.HCM). Hội thảo đã thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia trong lĩnh vựcSở hữu trí tuệ (SHTT), giảng viên từ các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp.
Nội dung của buổi hội thảo tập trung vào giới thiệu mô hình Patent Pool cùng những vấn đề liên quan như pháp luật về cạnh tranh, quản trị tài sản trí tuệ, khía cạnh đổi mới sáng tạo trong mô hìnhvà trao đổi, thảo luận phương án xây dựng một mô hình tương tự để áp dụng cho Việt Nam.
Theo WIPO (2014), “Patent Pool”
- thỏa thuận cùng chuyển giao hoặc sử dụng sáng chế
- được hiểu là một thỏa thuận cấp li-xăng chéo cho một hoặc nhiều sáng chế giữa hai hay nhiều chủ sở hữu sáng chế cho nhau hoặc cho bên thứ ba. Thông thường, những thỏa thuận này có liên quan đến các công nghệ phức tạp, đòi hỏi phải có bằng sáng chế bổ sung nhằm cung cấp giải pháp kỹ thuật sao cho có hiệu quả.
Như vậy có thể hiểu là trước đây việc li-xăng sáng chế chỉ thường diễn ra giữa 2 bên với nhau, gồm bên giao li-xăng và bên nhận li-xăng (2 đối tượng) thì nay đã có thể phát triển thành nhiều bên, không chỉ li-xăng một sáng chế mà có thể li-xăng nhiều sáng chế. Đồng thời, khái niệm về Patent Pool có thể hiểu là một quỹ sáng chế chung được hình thành từ sự đóng góp của nhiều chủ sở hữu sáng chế, theo cách gọi khác thì là một liên minh sáng chế dùng chung.
Phát biểu tại Hội thảo, ThS. Phùng Minh Hải – Trưởng phòng Tư vấn chính sách và Thương mại hóa sáng chế (Viện SCCN) cho biết: “Công nghệ càng ngày càng phức tạp, một sản phẩm công nghệ có thể chứa hàng nghìn bằng sáng chế và là sự hợp tác của nhiều hãng và chủ sở hữu khác nhau. Khó có một ai hoàn toàn nắm giữ một công nghệ hoàn chỉnh mà không hợp tác với đơn vị khác.Do đó việc liên kết hợp tác là điều tất yếu. Patent Pool cung cấp cơ chế quan trọng để thúc đẩy sự phát triển và sử dụng công nghệ và để giảm thiểu chi phí giao dịch trong trường hợp thương mại hóa sản phẩm hoặc dịch vụ yêu cầu sử dụng những công nghệ bao gồm nhiều bằng sáng chế. Có thể nói, Patent Pool đóng một vai trò quan trọng đểphát triển công nghệ sản xuất trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.”
ThS. Trần Giang Khuê – Phó Tổng Thư ký Hội sáng chế Việt Nam (V.I.A), trong báo cáo trình bày tại Hội thảo nhấn mạnh rằng: “Patent Poolgiúp tránh những tranh chấp pháp lý về bằng sáng chế, chia sẻ thông tin và các rủi ro liên quan đến phát triển và thương mại hóa sản phẩm,tiết kiệm các chi phí liên quan tới bản quyền trong quá trình thương mại hóa. Tuy vậy, mô hình này còn tồn tại nhiều tranh luận về các điểm hạn chế như: tăng tính độc quyền sáng chế, giảm tính cạnh tranh, phân chia lợi nhuận bất hợp lý và khả năng câu kết giữa các chủ sở hữu để loại bỏ đối thủ cạnh tranh”.
Hội thảo cũng giới thiệu một số mô hình Patent Pool đang được áp dụng trên thế giới trong một số lĩnh vực như: dược phẩm, nông nghiệp, block chain, truyền thông vô tuyến điện… Đối với Việt Nam, các chuyên gia và khách mời tham dự đều nhất trí rằngPatent Pool là một vấn đề rất mới, Việt Nam đang hướng tới nền nông nghiệp công nghệ cao và ứng dụng Bigdata block chain nên có thể nghiên cứu áp dụng trong những lĩnh vực này. Mô hình này rất cần để học tập và nghiên cứu vì hiện nay vai trò của công nghệ, sáng chế ngày càng được củng cố và nâng cao; số lượng đơn và bằng sáng chế của người Việt Nam nói chung và cả Việt Nam nói riêng đang tăng dần; các tập đoàn lớn về công nghệ đang dần được hình thành; do vậyPatent Pool hoàn toàn có thể là giải pháp phù hợp trong việc bảo vệ bản quyền và thúc đẩy thương mại hóa sáng chế trong thời gian tới.
Thông qua Hội thảo, đại diện của trường Đại học Quốc gia Tp.HCM là PGS. TS. Huỳnh Quyền – Phó Trưởng ban Khoa học và Công nghệ, kiêm Giám đốc Trung tâm Sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ, cũng bày tỏ mong muốn thành lập thí điểm một Patent Pool ngay trong trường để tận dụng được tối đa tài nguyên sáng chế, công nghệ hiện có của Nhà trường. Để làm được điều này, theo ông Ngô Bá Thuần – khách mời của Hội thảo, một người sở hữu nhiều bằng sáng chế đồng thời là một Việt kiều Mỹ từng làm việc cho tập đoàn Intel chia sẻ “Cần có sự ánh xạ giữa các đề tài nghiên cứu trong trường với những công nghệ có tính tương tự đang được giao dịch của doanh nghiệp bên ngoài. Việc làm này sẽ là cơ sở giúp Nhà trường đối chứng, phát triển công nghệ, sáng chế gần hơn với nhu cầu thực tiễn của xã hội, đồng thời xác định được khách hàng tiềm năng cho mô hình Patent Pool của trường”.
Một số hình ảnh tại Hội thảo:

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Phương Nhung

ThS. Trần Giang Khuê – Phó Tổng Thư ký Hội sáng chế Việt Nam (V.I.A) phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Phương Nhung

ThS. Phùng Minh Hải – Trưởng phòng Tư vấn chính sách và Thương mại hóa sáng chế (Viện SCCN) phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Phương Nhung