Khi tốc độ đô thị hóa nhanh, dân số ở các thành phố tăng mạnh sẽ đặt gánh nặng lớn lên hệ thống cơ sở hạ tầng tại các đô thị. Sự quá tải về kết cấu hạ tầng kéo theo hàng loạt các vấn đề về môi trường, giao thông, y tế, an toàn thực phẩm… gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống người dân. Để giải quyết những vấn đề này, nhiều giải pháp công nghệ đã được nghiên cứu, phát triển nhằm nâng cao công tác quản lý đô thị. Cụ thể là nâng cao năng lực thu thập và chia sẻ thông tin, phân tích dữ liệu, kết nối chặt chẽ các lĩnh vực, phát triển và chuyển giao công nghệ nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân, cũng như khuyến khích sự tham gia của cộng đồng khởi nghiệp và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Xu hướng này được gọi là xây dựng “đô thị thông minh” (ĐTTM).
Đô thị thông minh là xu hướng phát triển tất yếu của thế giới
Theo Liên minh Viễn thông Quốc tế xây dựng định nghĩa về ĐTTM trên cơ sở nghiên cứu gần 100 định nghĩa khác nhau về ĐTTM trên thế giới: “Một ĐTTM bền vững là một đô thị sáng tạo, sử dụng các CNTT&TT và các phương tiện khác để nâng cao chất lượng cuộc sống, hiệu quả của các hoạt động, dịch vụ, và năng lực cạnh tranh, trong khi vẫn đảm bảo khả năng đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại và tương lai về mặt kinh tế, xã hội và môi trường”.
Các yếu tố chính cần thiết tạo nên bộ khung của ĐTTM tích hợp có ảnh hưởng hai chiều, tác động lẫn nhau, bao gồm:
- Quản lý tổ chức: chính quyền phải là chính quyền điện tử, sử dụng công nghệ thông tin hiện đại
- Kinh tế: nền kinh tế thông minh, là động lực chính để xây dựng ĐTTM
- Công nghệ: các dịch vụ và hạ tầng trọng yếu của ĐTTM được quản lý bởi công nghệ điện toán thông minh
- Hạ tầng công nghệ thông tin truyền thông: ảnh hưởng đến chất lượng phát triển ĐTTM
- Cộng đồng dân cư: chủ thể chính của ĐTTM, là những công dân hiện đại, có khả năng tham gia giám sát, thậm chí phối hợp hỗ trợ quản lý thành phố
- Môi trường tự nhiên: cốt lõi của ĐTTM là ứng dụng công nghệ để phát triển bền vững, quản lý tài nguyên thiên nhiên hiệu quả, cũng như chống chọi tốt với các tác nhân gây nên biến đổi môi trường tự nhiên
Trong số đó, thực tế đã chứng minh công nghệ là một siêu yếu tố then chốt, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tất cả các yếu tố còn lại. Nếu ví ĐTTM là một cấu trúc cơ thể người thì trí tuệ nhân tạo (AI) của thành phố chính là bộ não. Các hệ thống cảm biến đóng vai trò là các giác quan còn hệ thần kinh chính là mạng lưới Internet kết nối vạn vật (IoT).
Theo tiêu chuẩn của Bộ kinh doanh, sáng tạo, kỹ năng Anh công bố, có 5 yếu tố quan trọng của ĐTTM bao gồm:
- Sự kết hợp giữa cơ sở hạ tầng kỹ thuật số hiện đại và dữ liệu công cộng giúp người dân có thể truy cập thông tin họ cần mọi lúc, mọi nơi.
- Các số liệu về hiệu quả các hoạt động dịch vụ trong thành phố được minh bạch, rõ ràng.
- Hệ thống nhận dạng của dịch vụ chuyển phát được nâng cấp và cơ sở hạ tầng vật lý thông minh IoT (Internet of Things) học hỏi và thử nghiệm các mô hình bằng phương pháp mới giúp đạt hiệu quả và tối ưu hơn.
- Các nhà lãnh đạo phải có tầm nhìn rõ ràng và chắc chắn về lời hứa mà ĐTTM đưa ra cho người dân và cam kết thực hiện được nó.
- Tầm nhìn, chiến lược phải được phát triển và tham vấn từ chính những công dân để tạo ra một môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.
ĐTTM là xu hướng tất yếu trong quá trình đô thị hóa đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ hơn. Cần có những giải pháp để giải quyết các vấn đề kinh tế – xã hội của quá trình đô thị hóa, và ĐTTM chính là giải pháp hữu hiệu nhất.
Nguồn: Văn phòng Viện Nghiên cứu sáng chế và Khai thác công nghệ./.
