Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông đã nắm bắt rất nhạy bén chủ trương phát triển nông nghiệp công nghệ cao để mở một hướng đi mới, từ chỗ chỉ sản xuất các sản phẩm phục vụ cho dân sinh sang hướng chế tạo các thiết bị chiếu sáng phục vụ sản xuất các sản phẩm nông nghiệp có giá trị hàng hóa cao.
Việc làm này vừa góp phần phát triển Công ty vừa góp phần thúc đẩy sự phát triển ngành nông nghiệp công nghệ cao, qua đó mở rộng ảnh hưởng của Công ty đến một thành phần xã hội rất lớn, đó là những người nông dân.
Trong nông nghiệp công nghệ cao đối với cây rau và hoa hầu như cây giống được nhân trong điều kiện nhân tạo (nhân giống bằng kỹ thuật nuôi cấy mô), được trồng trọt trong các nhà có mái che (nhà lưới, nhà kính). Trong môi trường ấy việc chiếu sáng cho phòng thí nghiệm nuôi cấy mô, cho cây sinh trưởng trong nhà kính, nhà lưới là yêu cầu bắt buộc. Mặt khác, có thể sử dụng ánh sáng để điều khiển tạo sản phẩm trái vụ, nâng cao giá trị hàng hóa, đặc biệt ở các sản phẩm xuất khẩu. Chính vì những lẽ đó Công ty Rạng đông đã tập trung cải tiến, chế tạo những thiết bị chiếu sáng vào những hướng ứng dụng chủ yếu sau:
- Thiết bị chiếu sáng cho các phòng nhân giống bằng kỹ thuật nuôi cấy mô
- Thiết bị chiếu sáng chuyên dụng nhằm xử lý điều khiển ra hoa trái vụ
- Thiết bị chiếu sáng phục vụ sản xuất rau, hoa an toàn trong nhà mái che (đang bắt đầu triển khai)
Hiện nay ở Việt Nam có hàng trăm phòng thí nghiệm nuôi cấy mô để sản xuất cây giống bao gồm cây hoa cảnh, cây lâm nghiệp, cây nông nghiệp. Riêng tại tỉnh Lâm Đồng đã có tới gần 60 phòng nuôi cấy mô hằng năm cung cấp hàng triệu cây giống cho sản xuất và xuất khẩu. Công ty Công nghệ Sinh học Rừng Hoa Đà Lạt có 2 nhà nuôi cấy mô lớn, hiện đại với trên 500 giá nuôi cây (2500 tầng) mỗi đợt cung cấp 20-30 triệu cây giống. Vấn đề rất bức xúc của lĩnh vực nhân giống bằng nuôi cấy mô là chi phí về năng lượng phục vụ cho quá trình thắp sáng chiếm đến 65% và làm mát chiếm đến 25% tổng năng lượng của một quy trình nhân giống. Do vậy, việc chế tạo được các thiết bị chiếu sáng có chi phí điện năng thấp, ít tỏa nhiệt nhưng vẫn đảm bảo được sự sinh trưởng, phát triển và hệ số nhân của cây được nhân giống là mục tiêu của các nhà nghiên cứu chế tạo ra thiết bị ánh sáng phù hợp ở công ty Rạng Đông.
Thông qua việc giải mã các loại đèn chuyên dụng trong nuôi cấy mô của các nước tiên tiến, thông qua việc sử dụng các lớp bột phủ bên trong ống đèn cho phát huỳnh quang ra các tia có bước sóng mong muốn, các tác giả của Rạng Đông đã chế tạo ra được đèn có nguồn sáng với phổ thích hợp cho cây nuôi cấy mô. Tỷ lệ dải bước sóng xanh và đỏ so vơi công suất tiêu thụ cao hơn đèn chiếu sáng thông thường hay sử dụng. Các thí nghiệm được tiến hành ở phòng thí nghiệm nuôi cấy mô của Viện Sinh học Nông nghiệp-Trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội và một số cơ sở nghiên cứu khác đều đã khẳng định sử dụng loại đèn mới chế tạo T8 36W B/R. Rạng Đông đã cho sinh trưởng phát triển của cây nuôi cấy mô tốt hơn. Năng lượng tiêu tốn giảm được khoảng 60%. Do phản ứng với ánh sáng của các nhóm cây (nhóm ưa sáng, nhóm ưa bóng và nhóm trung tính) có khác nhau nên các nghiên cứu sử dụng đèn sao cho tối ưu với từng nhóm cây hiện đang được tiến hành. Việc xác định tỷ lệ phối trộn tối ưu giữa ánh sáng xanh lơ và ánh sáng đỏ cũng cần được nghiên cứu tiếp tục để nâng cao hiệu quả sử dụng tối đa.
Một vấn đề khác trong nuôi cấy mô là phải giảm được lượng điện tiêu hao thông qua sử dụng thiết bị chiếu sáng có hiệu suất cao, tổn hao điện thấp, phân bố ánh sáng đều. Công ty đã chế tạo được ra các ballas điện tử thay thế cho ballast sắt từ đã giảm tổn hao nhiệt điện trên ballas từ 13w xuống còn 3w, giảm được năng lượng làm mát bằng điều hòa nhiệt độ. Việc thiết kế các chao chụp đèn cũng giúp tập trung bức xạ tối đa vào đối tượng cần chiếu sáng, tạo độ đồng đều chiếu sáng cao cũng đã được tiến hành và thu được kết quả bước đầu: ánh sáng tập trung lên bình nuôi cấy mô đạt 70-75%.
Quá trình ra hoa của thực vật là một quá trình sinh lý phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố tác động. Tuy nhiên, hai yếu tố ngoại cảnh cực kỳ quan trọng ảnh hưởng đến sự ra hoa của cây trồng đó là nhiệt độ và ánh sáng. Theo nhiều công trình nghiên cứu khoa học, ( Viện Sinh học Nông nghiệp-Trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội, Viện Nghiên cứu rau quả Trung ương), người ta đã phân loại các nhóm cây theo ảnh hưởng của ánh sáng đến sự ra hoa thành 3 nhóm: Nhóm cây ngày dài (chính xác hơn gọi là nhóm cây đêm ngắn); nhóm cây ngày ngắn (chính xác hơn gọi là nhóm cây đêm dài); nhóm cây trung tính: cây có thể ra hoa được trong cả điều kiện ngày ngắn lẫn ngày dài miễn là cây có đủ độ sinh trưởng nhất định.
Điều thú vị là trong mối quan hệ giữa thời gian chiếu sáng ngày/đêm thì thời gian đêm là thời gian quyết định đến phản ứng ra hoa của cây. Chính vì thế, cây ngày dài thực chất là cây đêm ngắn và cây ngày ngắn thực chất là cây đêm dài. Trong điều kiện mùa đông của Việt Nam, thời gian ngày ngắn còn thời gian đêm dài (trên 12 tiếng). Để điều khiển cây ra hoa có thể kéo dài ngày bằng cách chiếu sáng bổ sung nhưng cũng có thể có biện pháp xử lý đêm dài thành đêm ngắn bằng cách chiếu sáng vào giữa đêm (xem như đã cắt một đêm dài thành 2 đêm ngắn). Cả hai cách xử lý này đều làm cho cây ra hoa. Cũng tương tự như vậy, đối với cây ngày ngắn thực chất là cây đêm dài. Cây này sẽ ra hoa trong điều kiện ngày ngắn (đêm dài), nếu chiếu sáng bổ sung làm ngày dài ra, hoặc chiếu sáng ban đêm làm đêm ngắn lại sẽ làm cây không thể ra hoa. Trong thực tiễn sản xuất một số cây hoa (hoa cúc) và cây ăn quả có giá trị kinh tế cao (cây thanh long) của Việt Nam, biện pháp chiếu sáng đã được sử dụng để điều khiển sự ra hoa kết quả của cây vào đúng thời điểm có nhu cầu của thị trường. Việc làm này đã làm tăng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất các sản phẩm này.
Tuy nhiên quy trình điều khiển ra hoa theo ý muốn cho các cây trên đang được diễn ra một cách tùy tiện, rất lãng phí năng lượng, thậm chí không có đủ điện để phục vụ sản xuất thanh long xuất khẩu trong tình trạng bùng phát phát triển thanh long hiện nay. Trước bối cảnh ấy các nhà khoa học Nông-Sinh học cũng như các nhà khoa học chế tạo thiết bị chiếu sáng của Rạng Đông đã rất hứng khởi vào cuộc nhằm giải quyết những vấn đề bức xúc của thực tiễn nêu trên.
Theo: tiasang.com.vn
